Bài học từ Nhật Bản

Có nhận xét rằng cơn thiên tai lịch sử đầu năm 2011 đã gây ra cho nước Nhật những thiệt hại vô cùng to lớn nhưng cũng đã đem lại cho họ một “quyền lực mềm”, thứ quyền lực không được xây dựng hay giành lấy bằng súng đạn hay tiền của, mà bằng sự ngưỡng mộ và kính trọng của thế giới.

Từ những gì người Nhật đã thể hiện, điều quan trọng nhất và cần thiết nhất chúng ta có thể học hỏi là cách xây dựng niềm tin của họ. Nhân dân không hoảng loạn trước nguy cơ thảm họa hạt nhân vì họ tin vào khả năng kiểm soát và xử lý sự cố của chính phủ, cũng như tin vào tính trung thực của những thông tin về mức độ an toàn.

Họ không tranh giành vì họ tin vào sự công bằng của việc phân phát. Họ không hôi của vì họ tin rằng họ sẽ sớm khôi phục lại cuộc sống như trước kia bằng chính sức lao động của họ. Và trên tất cả, họ tin rằng những hành động có ý thức của họ sẽ được cộng đồng đáp lại bằng những hành động có ý thức. Tất cả góp phần tạo nên một cộng đồng quy củ và kỷ luật.

Nhìn vào lịch sử, chúng ta không thể không cảm phục tinh thần dân tộc của người Nhật trong thời kỳ tái thiết đất nước sau chiến tranh hay còn gọi là giai đoạn “thần kỳ Nhật Bản”.

Ở VN, chúng ta cũng đang phát động phong trào “người Việt dùng hàng Việt”, nhưng thử hỏi có bao nhiêu nhà sản xuất đã tận dụng hết lợi thế sân nhà, chính sách khuyến khích, hỗ trợ, thậm chí đặc quyền của nhà nước cũng như sự ủng hộ của người dân để phát triển, đưa thương hiệu Việt lên tầm vóc toàn cầu?Từ đó đã tạo nên những tập đoàn kinh tế hùng mạnh bậc nhất thế giới như Toyota, Sony, Honda… Nhưng sự ủng hộ của người dân đối với hàng nội không phải là cực đoan và mù quáng, nó được xây dựng và củng cố trên sự đáp lại về chất lượng sản phẩm và trách nhiệm đối với cộng đồng của các nhà sản xuất.

Chỉ là một ví dụ cho thấy giá trị của niềm tin. Còn đó những vấn đề nhức nhối của xã hội mà người dân nhiều lần chứng kiến cảnh “hứa thật nhiều, thất hứa rồi cũng thật nhiều…” để rồi vẫn cứ mãi là “vấn đề mang tính thời sự”.

Đừng vội cho rằng người VN ý thức tập thể kém hay thiếu tinh thần dân tộc. Dân tộc VN không phải một dân tộc yếu hèn, trong chiến tranh chúng ta đã làm nên những kỳ tích khiến cả thế giới phải kính nể, đó cũng là nhờ có một niềm tin tất thắng mà cả dân tộc đoàn kết mới tạo nên một sức mạnh như vậy. Nhưng để lặp lại những kỳ tích đó trong thời bình, nhất là trong giai đoạn khủng hoảng hiện nay – một lần nữa, vấn đề niềm tin được đặt ra và có lẽ còn nhiều điều chúng ta cần phải thay đổi để phát triển.